Jerusalem Khuapi I Cuhnak Ruang Ah Israel (Judah) Miphun le Muslim Miphun Pawl Cu Tuk/doh Hram An I Thok Cang!

Hamas ralhrang nih Israel ram lei ah Rockets 1800 bak an kah cang! Israeli minung 9 an nunnak a liam. Israel nih a ralkap reservers 9,000 a auh tthan hna. Ralkap 16,000 cu leave lak ngah lo a ti hna. Cu hnuah Israeli Jet Fighters 160 bak nih voi 600 khengte Gaza Strip (Hamas hmunkhuar) hmunkhuar 150 cu a zuanhnawh i Bomb in an den. Hamas ralhrang pawl nih Israel cihmihnak dingah tiin leitang lam an cawhmi (tunnel) lawng hmanh voi 450 renglo in bomb in a kah. Cu tikah Palestinian minung 119 an nunnak a liam. Hi chung ah hngakchia minung 31 le nu 19 an itel. Minung 850 leng nih hliam an tuar.

Tuzarh nikhat thok khan Israel le Hamas le Islamic Jihad (Palestinian) pawl kar buainak hi zual lei a hun panh i tuchun tiangin Gaza Strip ah um hmun a khuarmi Hamas le Islamic Jihad ralhrang pawl nih Israel ram cu rockets 1600 renglo an kah cang. Cu rockets hna lakah 90% cu Israeli Defense Force “Iron Dome” Missile Interceptor nih van lai a rak kah hna i vawlei an tlak hlan ah an puak. Nain, cheukhat cu an kahthlak manh lo ruangah Israel ramchung ah a tla i Building le Bus pawl a khen hna i pa 5 le hngakchia telh in minung 9 an thi cang. Hi chung ah IDF ralkap minung 1 zong a nunnak a liam ve.

Israel Defense Force (IDF) hna zong nih cuti an ram chung Tel Aviv, Jerusalem le an ram nitlak lei ah Rockets 1800 leng a rak kaptu hna cu kap kho ti lo dingin Jet Fighters 160 leng bakin a phomh hna. IDF lei ahhin Drone F-16 le F-35 Fighter Jet hna hmangin Hamas le Islamic Jihad ralhrang pawl nih um hmun an khuarnak tiah a ruahmi hmun 150 cu bomb in a den hna. Gaza Health Ministry nihcun Palesitinian minung 119 an nunnak a liam cang. Hi chung ah hngakchia 31 le nu 19 zong an itel. Cu lawng si loin minung 850 renglo nih hliam an tuar.

Hamas le Islamic Jihad pawl nihhin Tel Aviv khuapi “Ben Gurien International Airport” zong Rocket in an kah i, vanlong a zuang dingmi pawl zong a tlaiter viar hna. Jerusalem khuapi thlanglei Rishon le Zion pin ah, Gaza Strip pawng Ashkelon, Holon le Tel Avic pawng ummi Givata’im khua hna ahcun Palestinian ralhrang pawl rockets kahmi cu a tla. Nain, vantthat ah inn le lo fak tuk in a hrawhmi cu an um lem lo. Nain minung 9 an nunnak a liam phah i IDF ralkap pakhat zong ai tel tiah Israel Defense Force biachimtu Col. Jonathan Cornicus nih a chim. An kar boruak hi daih lei a panh kho lo. Israel- Hamas le Islamic Jihad hruaitu pawl nih hi nak fak in ikah dingin an chim veve.

Kum 2014 ahkhan Israel le Hamas, Islamic Jihad, Al-Aqsa Martyr Brigade le Hizbollah hna hi ni 50 chung fak taktak in an rak ikap cang. Cu tan ikahnak ahcun Palestinian minung 2,100 bak an nunnak a rak liam. Israel lei in minung 70 bak an rak thi ve. Inn le lo tam taktak an rak rawk. Zeiruangah Dah Buainak Chuah Hram Ai Thok?- Muslim pawl Pathian an biak, holy (Ramadan) cu May 8 ahkhan a dih ni asi. Cu ni a dih lai ni cacawn ninga ni ahkhan “An hruaitu Sheikh Tayseer Abu Sunainah” nih biacah a chim. Cu bia a chimnak ahcun Sheikh Jarrah hmun, East Jerusalem khuapi cu kan ram diktak a si caah Al-Aqsa hmun venghim dingin kan thlarau le thisen pek dingin kan huam e” tiin a chim.

Cuka hmun ah ai pummi Muslim minung 90,000 renglo cu East Jerusalem ah “Al-Aqsa Mosque” an timi hmun ah an hruaitu pawl cu vawleicung hmun thianghlim bik 3nak ah ipumhnak an ngei tthan. “Dome of the Rock” an timi, Sui le ngun in an ttamhmi an biakinn (mosque) pawngah ipumh khawmh an duh. May 8 cacawn niruk ni zaan cu thlacamnak caan phundang ngai “night of destiny) le an mi thianghlim (Sacred Prayers) “Laylat al-Qadr” an timi caan cu biapituk ah an chiah. Cu lio caan bantuk ahcun kum 1967 Six Day War” ah Arab-Jordan ralkap kut tangin East Jerusalem cu Israel ralkap an rak lakni May 10 kher a si ve hoi.

Hi May 10 hi kum tin ti awk in Israeli miphun pawl nihcun Jerusalem khuapi an lak philhlonak Ni cu ni sunglawi ah ruat in “Jerusalem March” tiin Judah Kulmuk pawl nih “theih camcinnak or philhlonak lamzawhnak” an tuah tawn. Cu lio ahcun thlacamnak an ngei tawn. May 10 ah Judah miphun minung 30,000 renglo hna cu “Jerusalem March” tiin lamzawhnak an ngei. East Jerusalem cu Damascus Gate in Old City an timi lei ah an kal. Cu hna veng him dingin Israel cozah nih Police 3,000 a duty ter hna. Hi bantuk in Muslim le Judah miphun pawl Jerusalem Temple an icuh theo tawn.

Muslim pawl nih Old City lei ah “Noble Sactuary” Al-Aqsa Mosque” an ti lengmang mi (Judah miphun nihcun Temple Mount” an timi “Western Wall” umnak ahcun buainak hi chuah hram ai thok. Judah pawl nih “Jerusalem March an ngeih ahhin Police hna nih Al-Aqsa Mosque Compound luh an sianh ve hlei hna lo. Israeli police hna nih Al-Aqsa Mosque lei ah Muslim mibuu hna cu tthio an timh hna. Cu ahcun Palestinian ralhrang (terrorist) pawl nih lung in an cheh hna. Israeli Security Forces nih *rubber-bullet* le *stun grenade* le *tear-gas* hmangin an kah ve hna. Cuti cun buainak hi a hung linsa chin vima mi asi.

May 8 i Jerusalem khuapi buainak ahcun Palestinian minung 700 hrawng le Police minung 20 cu hliam an tuar. Cu hnu cun boruak hi linhsat hram ai thok. Gaza Strip lei ah Hamas le Islamic Jihad ralhrang hna nih Al Aqsa Mosque i lung in Israel Police a cheptu hna cu chanh tim in Rockets cu Israel ramchung ah an hun kah thluahmah hna. Cuti rockets hmangin an rak kahnak cu lehrul cham in Israel nih atu bantuk in a phomh hna nak hi a si.

Israeli caretaker PM Benjamin Netanyahu nihcun Police thiltuahmi cu an palh lo tiin a ttanh hna. Biaknak zalonnak, kut itlaihnak (freedom of worship) cu ka thlawpmi a si tiin a chim lio ah Palestinian Authority President Mahmoud Abbas nihcun, “Israeli Police thil tuah cu ttanh in hma a lak” tiin a soisel. Palestinian ai pumkhawmmi hna cu ” *Al-Aqsa Pasal ttha hna*” (Heroes of Al-Aqsa) tiin heh a thangtthat hna.

Nikhat ni le Nihnih ni zing ah Gaza Strip lei in Palestinian ralhrang pawl nih Rockets 350 renglo Israel ramchung ah an hunk ah. Israel zong nih cu Rocket kahnak cu lehrul in an hun phomh hna hi a si. Biatak in Jerusalem le Gaza Strip kar ah buainak nih an hmaika ah a hun chuah hnawh taktak tikah PM Benjamin nih Reserve ralkap 9,000 bak ralrin dingin a hun auh tthan hna hi a si.

Israel ram hmun kip ah, Rocket le Missile kahnak in iven dingin mipi cu theihternak darkhing cu a hung ring. Hi tiang in mipi hna ivenhim dingin darkhing an tum hnu ahcun Israeli mipi hna an pum, an inn le an compound tbk pawl bomb, rocket le missile nih a hrawh khawhlonak dingah Bunker ah an itom a hau cang.

Al Jazeera News nihcun, Israeli jet fighters 160 bak nih Gaza Strip hmunkhuar hmun 150 bomb in an den ruangah minung 119 nih an nunnak a liam phah” a ti. Thi le hliam zat hi BBC, NBC, AP, Reuters, Fox News, Haaretz, Times of Israel le Jerusalem Post hna nih an ttialmi an ikhat hna lo. Nain a thimi hi 119 renglo an si cang ti cu a fiangmi a si.

Jerusalem khuapi *Old City* hmun ah nikhat ni ah buainak a chuakmi ahhin Palestinian Red Cresent Society nihcun minung 520 nih hliam an tuar tiin a chim. Minung 600 cu Makassad Hospital kalpi an si. Minung 5 le bang cu an dirhmun ttha lo ngai in an ihliam a ti. Dr. Adnan Forhoud nichun hliamtuar mi hna hi an lu, an hrom le an ke ah kahmi an si deuh viar a ti.

Hamas ralhrang hruaitu “Ismail Haniyeh* nihcun, “A si khawh chungin, kan thazaang dihlak chuah in fak deuh in Israel ram cu Rocket le missile hmangin kan kah lai nak kong le Israeli lei nih Hamas pawl thil tuah cu kan doh i, kan phomh thluahmah hna lai” an ti ve. Hi ti i *Al-Aqsa Mosque* ah Muslim ai pumkhawm mi hna thio timhnak ruangah Israeli Police thil tuah hi vawleicung ram kip le Arab-Muslim ram pawl nih an soisel ngaingai.

Turkish President Tayyip Recep Erdogan nihcun “A si khawh chungin Muslim ram pawl ttangrual in Israel thil tuah hi dohdal dingin a sawm hna pin ah “Israel thil tuah cu biatak tein a soisel. Terrorist thil tuah, mifir le damiah thil, a sual taktak mi cozah (Cruel Terrorist state” tiin a puh. Iran, Egypt, Jordan, Saudi Arabia, UAE hna zong nih an soisel. Cu tlawmpal ah Arab Leaque le Islamic Organization of Islamic Council (OIC) bantuk zong nih an soiselnak an aupi colh fawn.

Middle East Quartet* an timi *US, Russia, European Union* le *United Nations* nih tulio Israeli le Palestinian kar boruak cu Middle East chung hrawng idohnak le ikahnak ah a canter khawh” tiin an thinlung an pek ngaingai (deep concern) nak kong an chim. Boruak a daih khawhnak dingah hmala dingin Palestinian le Israel hruaitu pawl cu an nawl hna.

Sheik Jarrah I Cuhnak Ruang Ah A Si Deuh Kho Men?- May 2 hrawng ahkhan East Jerusalem khuapi Palestinian million 58 umnak “Sheik Jarrad” cu Judah pawl nih “kan miphun hna, kan ram diktak” an ti. Palestinian chungkhar cheukhat cu chuak uh an ti hna. Hika Sheik Jarrad hmun hi cheukhat nihcun kum 1948 ahkhan UN Refugee Agency le Jordan ram iremnak bantuk in Palestinian Refugee pawl umnak ah pek” Nakba” a si tiin an chim ve.

Caan a hung kal i, 1956 ah le 1970 hnu khan cun Judah pawl an ram a sinak an hun humhalh thluahmah. Judah hna nih Court ah taza an cuai hna i Jerusalem District Court nih chungkhar 4, al-Kurd, Iskafi, Qassim le Jouni hna cu an umnak hmun chuahtak dingin an ti hna. Cu thil a kal vima mi ahcun Israel Suppreme Court nih May 10 ah biachahnak tuah a timh nain, boruak thalo um lio a si caah Supreme Court biachahnak cu ni 30 an thawn tthan.

Kum 1956 ah Palestinian minung 28 nih um hram an thok. Cu hna cu Yafa, Haifa lei in a rak ra mi Karn al-Jouni Area an timi Sheikh Jarrad ahhin an um ti a si. Hi ti in Sheikh Jarrad hmun in Palestinian pawl tthawldawi tim in Judah pawl umter timhnak hi “Rupert Colville”, UN biachimtu nih “Hiti i hramhram in tthawldawi timh cu thilttha lo deuh a cang sual lai” tiin Israel cozah cu fimkhur dingin bia a rak cah.

East Jerusalem ahcun minung 441,000 an um i an lakah minung 200,000 cu Judah miphun an si. Ralkap le Police nih an ven hna. Easter Jerusalem pumpi hi Palestinian pawl nihcun Independence an hmuh a si ahcun an khuapi bik Capital ah an itinhmi a si. Jerusalem chaklei Givat Hamatos- Beit Saffa leh Har Homa – Jabal Abu Ghneuim le Beit Sahour thlanglei ah Judah pawl hi tambik an umnak a si” tiah a chim.

Israel cozah thil tuah ning cu US le UK Politician cheukhat zong nih an soisel. Cu hna lakah Britist Politician Jeremy Corbyn zong ai tel ve. Jeremy Corbyn cu Labor Party hruaitu a si. April thla ahkhan cheukhat nihcun International Criminal Court (ICC) ah Israel cozah cu tazacuai an duh i SaveSheikhJerrah timi movement tuah in Court kalnak ding phaisa an buatsaih. Hiti i ICC ah Sheik Jarrah kong an ceih ahcun Arab ram pawl an ttangtti sual hna lai ti phan a um ngai.

Israel Hruaitu Pawl Zohchunhtlak An Si- Israeli Caretaker PM Benjamin Netanyahu le Defense Minister Brig.Gen. Benny Gantz cu Politics kong ah an lung ai khat lo ngaingai. An lung ai khah khawh lo caah kum 2 chung ah Parliament (Knesset) ithimnak voi 4 bak an tuah phahnak a si. Tu zong ah cozah ser kho party an um rih lo. Nain, hiti buin an ral pawl nih an rak dohnak hna cu lehrul dingin ahcun an lung ai khat ngaingai. Biatak tein an cawltti i khua an khang tti.

Hamas le Islamic Jihad ralhrang hna nih Israel ram cu an buaitertuk ruangah lehrulhnak (respond) ding an tuaktantti. PM Netanyahu le Defense Minister Gantz le Israeli Military Chief of Staff Gen. Avachali le National Security Adviser hna minung tlawmte nih fimkhur taktak in le ralring taktak in um khawhnak ding ruat in le cuhlan nak fak in Hamas le Islamic Jihad pawl tukdoh cu an hna a tlatti. “Palestinian ralhrang pawl nihhin an ngamh lo buin an cil an hmawm lai” ti hi vawlei nih an cuanh cio hna.

PM Benjamin Netanyahu nih “Tukdohnak lianngan cu kan kalpi lai. Hamas le Islamic Jihad hna nih an thil tuah man sang tak (heavy Price) cu an hmuh lai. An thisen cu an lucung ah a um. Hi kan raltuknak hi caan sau a rau kho men. Kan ivennak ding thil kan tuahmi cu kan tthawnter lai. Kan ttanrualnak le kan tthawnnak le kan lianngannak cu kan hmuhter hna lai. Israeli khua le ram cu himte in kan umter lai” tiin Hamas le Islamic Jihad pawl cu a hun hrocer thluahmah hna.

Cu pinah Defense Minister Brig. Gen. Benny Gantz zong nih “Kan ttanrualnak kan langhter lai. Tinhmi (target) kan ngei i, cucu a hram kan thok lawng a si. Caan sau deuh kan mipi himnak ttha taktak in (quiet and security) kan ser lai” a hun ti ve. Defense Minister nihhin Reserver ralkap 9000 kan auh tthan hna. Gaza Strip lei ah raltu colh dingin i ready dingin kan theihter hna. Israeli Politician pawl cu an ruahnak ikhat hlah hmanh sehlaw, ramleng raltuknak lei ahcun an ttangrual kho taktak.

Zohchun an tlaktuk. Israel nihin Gaza Strip ah Hamas le Islamic Jihad pawl cu an kut thlirter tim in Gaza hi a luhhnawh lai maw lai lo theih a si lo. Tu ahcun Fighter Jets 160 leng nih Gaza Strip cu Airstrike an tuah ciammam cu an bomb thawng le mei alh thawng nih minung fa khuasak ngamnak in a chia hna lo. Hamas le Islamic Jihad pawl nihhin Judah miphun pawl he idohnak i thih cu “Martar” ah an ruah i an ttih ve hlei lo.

*Abu Hamza*, Al-Quds Brigade biachimtu nih “Tel Aviv khuapi cu Gaza in a hla lo i, kan ral pawl cu a remcaan ning zoh in kan doh peng lai. Rak i ready hna seh, an ti. Kan itinhmi (agenda) a hlawhtlin hlan lo cu kan phomh peng hna lai” tiin Israel a hung au thluahmah. *Ziyad al-Nakhalah*, Islamic Jihad Secretary General zong nih,” *Dirhmun ttha deuh in kan um hlan cu kan doh peng hna lai. Pathian nih rem a ti ahcun dohdalnak (resistance) cu kan langhter peng lai a ti ve.

Ahmed Aboul Gheit, Arab Leaque hruaitu pa nihcun”Israel- nih Fighter Jet hmangin Gaza a phomhmi cu hleihluat tuk in thil tuah le mah mawhphurhnak theih lo thil tuah a si” tiin a soisel. Israeli Air Force pawl nihcun Jet fighters 160 bak in Gaza Strip an zuanhnawh i an phomh. Build nganpipi an hrawhmi zong a um len cang. Cu lawng si loin Hamas leader pawl minung 6 leng a thah chih cang hna. Associated Press le Reuters News nihcun hi building dot 12 ahhin Gym, Business thil an um a ti.

Nithum ni zing ahkhan Building dot 9 tluk a sangmi Apartment, Medical Store, Dental Clinic umnak zawn ah bomb a puak. Israel pawl nihhin bomb an thlak hlan ahhin Drone hmangin warning voi 5 an pek hmasa hna. A chung ah ummi an zam viar hnu ah F-16 hmangin an bomb hi a si. Israel nihcun West Bank lei ah Hamas Intelligence Office le Commander Center umnak an bomb rih. Gaza Strip Mosque cheukhat ahcun Mike in “Allah Cu thangtthat in um ko seh, Islam caah teinak a si. Dohdalnak kan ngei peng lai” tiin an au hna.

*Ned Price*, US State Dept biachimtu nih, “Israel le Palestinian pawl kar boruak a linsatuk mi dai cang hram ulaw tiin nawlnak a tuah. Gaza lei in rockets hmang in Israel ram lei kah zong ngol cang seh” a ti. Tor Wennesland, UN Special Envoy to Middle East nihcun,” kahdaihnak tuah cang u, a ti ve hna. Hiti in kaphnih lei in an thil tuahmi an ngol zau lo ahcun raltuknak puitling (full scale war) a phakter lai” a ti.

PM Benjamin Netanyahu aiawh biachimtu *Ofir Geldelman* nih, “Palestinian cawlcangh ning cu Jerusalem in Gaza Strip tiang in a hlante in timhtuahnak felfai tein an rak itimh i an tuahmi a si a si. Hiti buainak (riot) um dignin an rak itimlam mi hrimhrim a si” tiin a puh hna..

Jerusalem Khuapi I Cuhnak Ruang Ah Buainak Kal Cuahmah Mi-Vawleicung Khuapi hlunbik ah chimmi, Jerusalem khuapi cu “Judah (Khrihfa) le Muslim” miphun pawl nih an biaknak kong he pehtlai in biapituk le a thianghlimtuk mi an ruah. Judah miphun pawl nih an Pu Solomon Siangpahrang pa nih a rak sakmi “Jerusalem Temple” saknak hmun tiin biapituk le sunglawituk in an ruah ve. Hlan lio chanpi in an khuapi (unified eternal) bantuk an ruahmi a si.

Jerusalem Temple hi kum 586 BC ah Babilon pawl nih an rak hrawhpiak hna. A hnu ah Profet Nehamiah nih BC-445-432 kar hrawng ah a rak saknolh (rebuilding) mi, tu ah Temple Mount an timi cu AD 70 hrawng ahkhan Rom ralkap ralbawi Titus nih a chuh tthan hna hnu ah Muslim pawl hmun thianghlim Al-Aqsa Mosque pawngah “Noble Sanctuary” an timi, “Dome Of the Rock” timi hrawng cu Jordan nih a uk hnu ah cu hmun hrawng cu Muslim pawl nih hmun thianghlim 3nak Islamic buu pakhat “Waqf” an timi zohkhenh dingin an rak ti hna.

Khat lei kam ah a ummi “Western Wall” an timi cu Judah pawl hmun thianghlim a si ve fawn. Kum 2000 ahkhan Israeli Politician tlawn an timh zongahMuslim/Palestinian pawl nih buainak an rak ser hnawh hna i fakpi in an rak buai bal cang. Zeitik ah deh hi hna ram pawl kar ahhin buainak hi a dih lai i remnak he khua an sakte hnga Mi tampi nihcun Vawlei Ralpi Pathumnak ah chuah hram ai thoknak ah an ruah.”

Note: Tutan ka capar cu a sau kho taktak! Caan sautak la in ka tial ve mi asi. Careltu nawl kan duhmi cu capar ka ttial lio ah mithi zat, hliamtuar zat, bomb puak zat, rocket kah zat tbk ai thleng lengmang. Cucaah a zat kong ah buaituk loin rak um dingin kan nawl hna. Cu pin ah ka ttialmi hi a cung ah ka ttial ciami a tangah ka tial nolhmi zong an um len lai. A ruah zia rak ka thiam te uh. Crd: By-Stalin Tha Cung Lian

Total Page Visits: 476 - Today Page Visits: 3

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *